درس خارج فقه خمس استاد حاج سید مجتبی نورمفیدی سال 97-96 همراه با صوت جلسات

درس خارج فقه استاد حاج سيد مجتبي نورمفيدي

موضوع کلی: القول فيما يجب

فيه الخمس- السابع: الحلال المختلط بالحرام ...

تاریخ: 15 مهر 1396

موضوع جزئی: جهات چهارگانه مصادف با: 16 محرم 1439

سال هشتم(سال

پنجم خمس) جلسه: 1

«الحمدللّه رب العالمين و صلي الله علي محمد و آله الطاهرين و اللعن علي اعدائهم اجمعين»

علم و ادب الهی، بهای جان انسان

قال امیر المؤمنین علی(ع): «يَا مُؤْمِنُ إِنَ هَذَا الْعِلْمَ وَ الْأَدَبَ ثَمَنُ نَفْسِكَ فَاجْتَهِدْ فِي تَعَلُّمِهَا فَمَا يَزِيدُ مِنْ عِلْمِكَ وَ أَدَبِكَ يَزِيدُ فِي ثَمَنِكَ وَ قَدْرِكَ فَإِنَّ بِالْعِلْمِ تَهْتَدِي إِلَى رَبِّكَ وَ بِالْأَدَبِ تُحْسِنُ خِدْمَةَ رَبِّكَ وَ بِأَدَبِ الْخِدْمَةِ يَسْتَوْجِبُ الْعَبْدُ وَلَايَتَهُ وَ قُرْبَهُ فَاقْبَلِ النَّصِيحَةَ كَيْ تَنْجُوَ مِنَ الْعَذَاب»(1).

امیرالمؤمنین میفرماید: دانش و ادب، بهای جان توست. «یا مؤمن إن هَذَا الْعِلْمَ وَ الْأَدَبَ ثَمَنُ نَفسِک» اشاره به مطلبی است که مسبوق به ذکر بوده است؛ فرمودهاند این علم و ادب، قیمت جان توست.

دو رکن و دو عنصر به عنوان قیمت و چیزی که جان آدمی به واسطه آن ارزش پیدا میکند، ذکر شده است.

یکی علم است که مقصود از این علم هر علمی نیست. البته مطلق علم و دانش باعث شرافت آدمی میشود ولی در بین علوم، آنچه که شرافت انسان به آن است، اشرف العلوم است. علمی که خود اشرف العلوم باشد، قطعاً بیشتر باعث شرافت آدمی میشود. اشرف علوم نیز علم عقائد، علم اخلاق و علم احکام است؛ یعنی علم دین و آن چه به سعادت انسان مربوط میشود. از آنجا که دین دارای سه رکن است، قطعاً علمی که به نوعی به این ارکان سهگانه مربوط باشد، شرافت بیشتری دارد. این است که بهای جان و نفس آدمی است؛ این است که سعادت و شرافت انسان، به دانستن و احاطه بر آن است.

پس یکی از دو عامل شرافت پیدا کردن انسان و یکی از دو چیزی که بهای جان انسان است، علم است؛ آن هم اشرف علوم.

دوم، ادب و تربیت است. یعنی ادب و تربیت الهی، یعنی آن چیزی که ما از آن به تهذیب نفس یاد میکنیم. در روایات وارد شده که رسول خدا(ص) میفرماید: خداوند مرا ادب کرد؛ یعنی مرا تربیت کرد.

مقصود از علم، علم الهی است و مقصود از ادب، ادب الهی است. علم الهی و ادب الهی، بهای جان انسان است. یعنی تنها چیزی که میتواند در برابر جان آدمی قرار گیرد، این دو هستند. مال، ثروت، مقام، اعتبارات دیگر دنیوی، زیبایی، هیچ کدام از اینها در برابر جان آدمی قرار نمیگیرد. بهای جان انسان، علم و ادب الهی است.

امام(ع) در ادامه میفرماید: «فَاجْتَهِدْ فِي تَعَلُّمِهَا»؛ پس در آموختن آن دو، بکوش و تلاش کن؛ که هم ادب الهی پیدا کنی و هم علم الهی فرا بگیری. «فَمَا يَزِيدُ مِنْ عِلْمِكَ وَ أَدَبِكَ يَزِيدُ فِي ثَمَنِكَ وَ قَدْرِكَ»؛ هر چه علم [همین علمی که اشاره شد]

ص: 1